Wcześnie rano 21 listopada 2012 roku w hotelu Merqure Panorama we Wrocławiu spotkało się ponad 200 osób w ramach kaizenowej uczty. Innymi słowy – rozpoczął się dwudniowy IX Kongres GEMBA KAIZEN, organizowany przez firmę PROFES.

Wystąpienia praktyków dla praktyków rozpoczęły się od oficjalnego powitania przez przedstawicieli Kaizen Institute Poland Operations  i PROFES : Ilonę Nowicką i Mariusza Bryke. Wszystkich gości zaproszono do intelektualnej przygody z Kaizen. Motywem przewodnim Kongresu był TQM, czyli Total Quality Management.

Następnie kilka słów powiedział Dariusz Ostrowski, prezes Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej. Zdradził przy okazji pewną bardzo pozytywną dla rozwoju regionu informację. Otóż przyczyną nieobecności na Kongresie prezydenta Wrocławia, Rafała Dutkiewicza, była jego wizyta w Monachium mająca na celu dopracowanie warunków współpracy z firmami BMW oraz Siemens. Trzymamy kciuki za powodzenie.

Tę edycję Kongresu GEMBA KAIZEN swoją obecnością uświetnili także Jon Miller, CEO w Kaizen Institute Consulting Group. To była jego druga wizyta w Polsce. Rozłożono temat przewodni TQM na czynniki pierwsze. Nacisk został położony na ostatni składnik, czyli na management. Kluczowe dla powodzenia TQM w firmie jest zdefiniowanie idealnego managera. Zbiór pewnych cech i umiejętności kierownictwa bezpośrednio wpływa na kształt i trwałość TQM w firmie.

Kongres Kaizen - Masaaki Imai

fot. Anna Frank

Wizyta i wystąpienie Masaaki Imai podczas tej edycji Kongresu było związane z dwoma ważnymi wydarzeniami. To była już dziesiąta jego wizyta w Polsce. Drugim wydarzeniem była setna rocznica urodzin Taiichi Ohno, jednego z twórców lean managementu. Za pozostałych pomysłodawców uważa się Sakichi Toyoda i Ki’ichirō Toyoda. Ohno uznawany jest za twórcę Systemu Produkcyjnego Toyoty. Lean management to amerykańska wersja systemu Toyoty. Masaaki Imai w szerokim zakresie współpracował z Taiichi Ohno, w czasie wolnym razem grywali w golfa. Stąd też wystąpienie Masaaki Imai było swego rodzaju powrotem do korzeni, zbiorem wspomnień z lat współpracy z Taiichi Ohno. Masaaki Imai w swoich wypowiedziach dzieli firmy na tradycyjne oraz na te, które działają w filozofii lean. Firmy tradycyjne angażują maksymalne zasoby przy wytworzeniu minimalnych wyrobów, w odniesieniu do wymagań swoich klientów. Zastosowanie technik lean pozwala natomiast zastosować minimalne zasoby, bo – wbrew pozorom – daje maksymalny efekt, kojarzony z dużą elastycznością wobec wymagań klienta. Dłuższy LT to tak naprawdę więcej możliwości popełnienia błędu, lean ogranicza ten czas i to ryzyko.

Jakie były wyzwania Taiichi Ohno? W latach 30. XX wieku zarząd Toyoty zdecydował o wdrożeniu nowego systemu produkcyjnego. Nadrzędnym celem było dogonić amerykańskie tempo rozwoju. Metodą na to według Ohno była między innymi praca nad produktywnością ludzi, a nie maszyn. Dlatego pierwszym krokiem było przeznaczenie jednego operatora do trzech, a później do kolejnych maszyn, z zachowaniem właściwego przepływu materiału oraz zminimalizowaniem ruchów operatora. Te i inne rozwiązania i pomysły miały udoskonalić system produkcyjny Toyoty i sprawić, by stał się on jednym z bardziej konkurencyjnych na świecie. Usprawnienia brały się z obserwacji procesów i analizy faktów, a nie z pomocy konsultantów i książek, które wtedy nie były tak dostępne jak dziś.

Wystąpienie profesora Adama Hamrola należało do dość nietypowych i dających wiele do myślenia. Literatura obecnie dostarcza wielu recept na doskonalenie procesów i organizacji. Jak to wygląda w praktyce? Dlaczego nie zawsze wszystko układa się zgodne z oczekiwaniami? Istnieją pewne uwarunkowania kulturowe i systemowe, zależne od regionu czy kraju. Jakie są na przykład uwarunkowania kulturowe w Polsce? Na co dzień spotykamy się z: osiąganiem celów niekonwencjonalnymi metodami, tolerancją działań uznanych za niedopuszczalne, niecierpliwością i potrzebą szybkiego sukcesu osobistego i zawodowego, brakiem szacunku dla autorytetów i łatwością niszczenia autorytetów uznanych… Co musi się stać, aby to się zmieniło?

Kolejnym gościem specjalnym był Carlo Ratto z Kaizen Institute Italy. Największe wrażenie zrobiła na mnie przygotowana wcześniej gra. Najpierw była mowa o celach i narzędziach potrzebnych do ich osiągnięcia. Później przyszedł czas na grę. Uczestnicy otrzymali pudełka z czterema klockami o zróżnicowanym kształcie. Należało ułożyć literę „T”. Niektórym się udało, a innym nie – stosowane były różne metody. Tymczasem rozwiązanie było proste, jeśli zastosowało się właściwe podejście. Najlepszy był wniosek: dopóki nie przeanalizujesz danych związanych z problemem, szukanie przyczyn jest jak wypisanie recepty przed pojawieniem się pacjenta w gabinecie lekarskim… Pomimo dużej grupy uczestników Carlowi Ratto udało się uzyskać efekt osobistego doświadczenia tego zjawiska przez poszczególnych słuchaczy.

Jan Pietras, Koordynator Systemu Zarządzania Jakością – World Class Manufacturing, z firmy Fiat Auto Poland, był kolejnym prelegentem. W interesujący i szczegółowy sposób przedstawił metody doskonalenia procesów w firmie Fiat. Wynikiem regularnej współpracy z Kaizen Institute jest skuteczne funkcjonowanie w firmie wielu japońskich rozwiązań, takich jak Kaizen i 7 kroków rozwiązywania problemów. Standardy powstają przy udziale całego zespołu. Moim zdaniem najbardziej interesującym narzędziem jest matryca utrzymania jakości, czyli powiązania między problemami a parametrami maszyny.

Kolejne kilkadziesiąt minut należało do Jbernda Kress, Managera WPS Qualifizierung, z firmy BMW Germany. Po krótkim wstępie dotyczącym historii i osiągnięć firmy przyszedł czas na szczegóły związane z filozofią Kaizen i TQM w zakładzie. Zmiany rozpoczęły się w 2006 roku, kiedy zaczęto zmieniać podejście do problemów GEMBA. Zanim dojdzie do standaryzacji procesu, najpierw ulega on stabilizacji. Kluczem stało się szkolenie i podnoszenie kwalifikacji pracowników. Każdy operator rozpoczyna pracę w firmie od 3-4-tygodniowego szkolenia.

5 kroków do doskonałości według BMW to: budowanie fundamentów, optymalizacja procesów, standaryzacja pracy, postęp nastawiony na cel oraz optymalizacja systemu.

Kongres Kaizen - uczestnicy

fot. Anna Frank

Przedostatnim prelegentem był Maciej Koc, Lean Manufacturing Trainer, z firmy Arjohuntleigh Polska, produkującej wyroby medyczne. Omawiał przykładowe projekty, stosowane zgodnie z filozofią Kaizen, optymalizujące konkretne procesy. Six Sigma służyło do analizy danych z produkcji, a akcje lean do ich optymalizacji. Dzięki temu udało się wiele razy osiągnąć efekt synergii. Kaizen daje metody do generowania oszczędności, a ich połączenie znacznie zwiększa efekt. Warto jednak pamiętać, że te efekty nie są możliwe do osiągnięcia, jeśli nie ma zaangażowania pracowników związanych z procesem, co często podkreślał Koc. Przy umiejętnym wykorzystaniu zasobów firma Arjohuntleigh Polska zanotowała znaczne wymierne korzyści.

Ostatnie wystąpienie poprowadził Krzysztof Put, Operation Manager Niepołomice Plant, z firmy Coca‑Cola HBC Polska. Na wstępie podzielił firmy na rynku na dwie grupy: te, które wdrożyły TQM i te, których już nie ma… Na wstępie wdrożenia do określenia są 4 ważne elementy: misja i wizja firmy, strategia, kultura organizacji oraz wskaźniki, dzięki którym możemy sprawdzać, czy kierunek rozwoju jest zgodny z zamierzonym. Opis poszczególnych elementów TQM w Coca‑Coli robił wrażenie, szczególnie w połączeniu z branżą spożywczą, gdzie dochodzą dodatkowe normy i wymagania do spełnienia.

Na koniec wystąpień nastąpiło uroczyste wręczenie nagród partnerów Kaizen Institute. W ramach podsumowania Masaaki Imai wspomniał o nauce przez działanie. Jaka jest różnica między wiedzą i mądrością? Wiedzę zdobywamy, kiedy za to zapłacimy, na przykład za książki i kursy. Natomiast mądrość nabywamy, kiedy wdrażamy tę wiedzę w życie. Na własnych doświadczeniach odczuwamy efekty zmian, uczymy się poprzez działanie.

Pierwszy dzień Kongresu GEMBA KAIZEN zakończył się w restauracji Piwnica Świdnicka, dokąd wszyscy uczestnicy zostali zaproszeni na wieczór piwny. Przy dźwięku między innymi rzadko spotykanej harfy można było porozmawiać o wrażeniach z wielu wartościowych wystąpień praktyków dla praktyków.

Drugi dzień Kongresu to GEMBA WALK, czyli wizyta w jednej z wybranych firm. Celem odwiedzin jest zapoznanie się z rzeczywiście wdrożoną filozofią Kaizen oraz przekonanie się, że to, o czym mówiliśmy poprzedniego dnia, jest możliwe do zrealizowania. Wybór firmy spośród proponowanego grona jest naprawdę trudny, gdyż jest to zbiór jednych z najbardziej zaawansowanych firm produkcyjnych z regionu, będących dostawcami dla branży motoryzacyjnej. Każda z nich znalazła swój sposób na TQM i z powodu zaangażowania w filozofię Kaizen notuje wymierne korzyści. W tym miejscu chciałabym podziękować tym firmom, które otwarły drzwi ciekawskim i niedowiarkom. Są to: Fiat Auto Poland, Kraft Foods Polska, General Electric, Wabco Polska, Coca‑Cola HBC, 3M, Faurecia Jelcz, Mahle Polska, Takata Petri Polska oraz Leoni Kabel Polska.

Cieszę się, że miałam możliwość uczestnictwa w wydarzeniu na tak wysokim poziomie, które stało się dla mnie rzeczywistą i przede wszystkim kaizenową ucztą.