W dniach 23-24 listopada 2011 roku we Wrocławiu odbył się VIII Międzynarodowy Kongres GEMBA KAIZEN, którego organizatorem jest KAIZEN Institute Polska oraz PROFES. Motywem przewodnim Kongresu był TPM, czyli Total Productive Maintenance, a więc skuteczne utrzymanie ruchu w organizacji. Pierwszy dzień Kongresu składał się z wykładów i case study, wygłaszanych przez wielu doświadczonych Prelegentów, w tym przez samego Guru Kaizen – Pana Masaki Imai. Natomiast drugi dzień oznaczał Gemba Walk, a więc podróż do jednej z firm, współpracujących z Kaizen Institute i obserwację wdrożonych rozwiązań Kaizen „na żywo”. Miałam przyjemność uczestniczyć w tym jakże prestiżowym wydarzeniu i chętnie zdam Państwu relację.

Kongres rozpoczął się od uroczystego otwarcia przez Panią Wicewojewodę Dolnośląskiego, Ilonę Antoniszyn-Klik oraz Pana Dariusza Ostrowskiego, Prezesa Agencji Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej. Słowa obu gości odnosiły się do wyraźnej potrzeby obecności filozofii Kaizen w administracji publicznej, która wymaga wsparcia w drodze ku budowaniu wartości, takich jak kapitał ludzki czy rozwój regionalny. Region Dolnośląski ma aspiracje do bycia centrum polskiej gospodarki i sprawdzone narzędzia Kaizen mogą się okazać niezwykle pomocne.

Wystąpienie Masaaki ImaiWystąpienie Pana Masaaki Imai niewątpliwie należało do głównych punktów Kongresu. Treściwa, dwugodzinna mowa zawierała wiele kluczowych dla filozofii Kaizen stwierdzeń. Mowa była o istocie trzech elementów, najważniejszych dla klienta organizacji, czyli jakości, kosztach i warunkach dostawy. Priorytetem musi być w tym przypadku jakość, bez niej reszta elementów jest dla klienta nieistotna. Znów sama jakość nie wystarczy, ponieważ wyrób należy dostarczyć na konkretnych warunkach, aby uzyskać zadowolenie klienta. Pan Masaaki Imai podkreślał także różnice między podejściem tradycyjnym a podejściem lean. Te różnice można określić także mianem kulturowych, inne jest podejście amerykańskie, a zupełnie inne japońskie. Dotyczy to zarówno sposobu zarządzania, jak i postrzegania wartości zasobów ludzkich i zmian w organizacjach. Jako przykład, a właściwie anegdotę, podano relację jednego z dostawców obu koncernów samochodowych: Toyota i General Motors. W tym pierwszym w czasie recesji zauważono wyraźne zmiany w działalności organizacji, pojawiły się udoskonalenia mające na celu zmniejszenie kosztów złej jakości. W przypadku General Motors zmieniło się jedynie kilka nazwisk w najwyższym kierownictwie. Komentarz moim zdaniem jest tutaj zbędny.

Dla osób znających szczegóły filozofii to wystąpienie było doskonałą ucztą dla uporządkowania dotychczasowej wiedzy i utwierdzenia się w przekonaniu, że Kaizen jest jedyną właściwą drogą do budowania przewagi konkurencyjnej na rynku.  Natomiast dla laików mowa Pana Masaaki Imai wyczerpująco przedstawiła istotę i sens ciągłego doskonalenia, wyjaśniając podstawowe pojęcia i założenia.

Na zakończenie, w ramach wszechobecnych w mediach wieści o nadchodzącej kolejnej fali kryzysu Guru Kaizen Masaaki Imai przekazał uczestnikom Kongresu pokrzepiającą myśl. Mianowicie w języku japońskim słowo „kryzys” składa się z dwóch znaków, które tłumaczy się na „katastrofa” oraz „szansa”. Od nas zależy, jak sobie z kryzysem poradzimy…

Zaraz po Panu Imai wystąpił dyrektor włoskiego KAIZEN College, Pan Bruno Fabiano. Skupiono się na roli Kaizen w łańcuchu dostaw, na przykładzie globalnych koncernów. Mowa była także o przepaści między kierownictwem a pracownikami, czyli Gemba, nad którą należy stale pracować. Nie chodzi o zwiększenie dyscypliny czy wymagań, lecz o poprawę uczestnictwa kierownictwa w życiu Gemba. Według Pana Fabiano warto zastosować nawet bardzo nietypowe rozwiązania, takie jak oderwanie kierownictwa od biurka na cały dzień. To jedyny sposób na ujawnienie wielu problemów, dojście do ich źródła i ich usunięcie.

Wystąpienie Paweł LisiakPan Paweł Lisiak, Kierownik Produkcji, reprezentował firmę Mahle, produkującą tłoki i podzespoły w branży motoryzacyjnej. Mowa była między innymi o barierach w autonomicznym usuwaniu usterek przez operatorów, mianowicie o różnym stopniu wiedzy operatora oraz ograniczeniach prawnych w samodzielnym działaniu, wynikających z uprawnień czy zasad BHP.  Pan Lisiak opowiedział uczestnikom o wielu sprawdzonych rozwiązaniach w zakresie TPM, które funkcjonują w firmie Mahle. Dało się zauważyć ogromne zaangażowanie kierownictwa Firmy w szkolenia pracowników każdego szczebla. Bezpośrednio moim zdaniem przekłada się to na efektywność działalności organizacji, wyrażonej chociażby przez niewielki udział kierownictwa względem operatorów, przy zachowaniu dużej skuteczności pracy.

Pan Wojciech Gwóźdź, Specjalista Utrzymania Ruchu, przedstawiciel Firmy Fiat Auto Poland, również przedstawił sprawdzoną metodologię utrzymania ruchu, tym razem w odniesieniu do bezpośredniej produkcji samochodów. Na początek zaprezentowano ideę 7 kroków, prowadzących organizację do prestiżowego WCM, czyli World Class Manufacturing, tłumaczone na Produkcję Klasy Światowej. Przykłady skuteczności wdrażanych zmian robiły wrażenie, tym bardziej, że Zakład w Tychach pochwalić się może dwoma dającymi do myślenia charakterystykami. Mianowicie do produkcji używa się ponad dziewięciu tysięcy maszyn, a spawalnia jest zautomatyzowana średnio w 85%. Te elementy robią na mnie ogromne wrażenie, bowiem procesy spawalnicze ze względu na dużą zmienność parametrów wpływających na efekty są trudne do ustabilizowania, niełatwo jest uzyskać powtarzalność.

Kaizen - utrzymanie ruchuPanowie Radosław Swół i Krzysztof Gwadera, obaj Specjaliści ds. ACE z Firmy Polskie Zakłady Lotnicze Mielec, Sikorsky Company, rozpoczęli swoje wystąpienie od zabawnego rozwinięcia skrótu TPM na dwa sposoby. Pierwszy z nich odzwierciedla podejście w firmie do utrzymania ruchu z przeszłości: Tylko Pomaluj Maszynę. Natomiast drugi charakteryzuje obecnie stosowaną rzeczywistą troskę o park maszynowy i brzmi: Towarzystwo Przyjaciół Maszyn. We wspomnianej Firmie funkcjonują standardy zarządzania opracowane w korporacji UTC, sprawującej w pewnym stopniu nadzór na PZL Mielec. United Technology Company znane jest z opracowywania własnych metodologii, w oparciu o światowe sprawdzone rozwiązania, na przykład Toyota Production System. Obaj Panowie przejawiali ogromne zaangażowanie w temat utrzymania ruchu i spełniania wymagań klienta, co zresztą potwierdzili, porównując między innymi pracowników utrzymania ruchu do lekarzy, a awarię maszyny do choroby.

Jedynymi prelegentami, wywodzącymi się z branży spożywczej na VIII Kongresie Kaizen, byli Panowie Michał Jankowski (Kierownik ds. Ciągłego Doskonalenia Browar Kasztelan) i Mariusz Domański (Kierownik ds. Ciągłego Doskonalenia Browar Bosman) z Firmy Carlsberg Polska. Przedstawione przez Panów funkcjonowanie Total Productivity Maintenance w browarze brzmiało nieco inaczej, niż poprzedników. Należy zauważyć, że pomiar krytycznych elementów z punktu widzenia klienta jest zupełnie inny, niż w przypadku na przykład przemysłu ciężkiego. Czasem trudniej jest zlokalizować awarię i usunąć ją przy zachowaniu jak najmniejszej straty wyrobu. Szczególnie moją uwagę zwrócił ciekawy sposób zgłaszania awarii w browarze. Dział utrzymania ruchu pracuje na tablicy, na której wizualizowane jest życie działu, od przyjęcia zgłoszenia o awarii, poprzez przydzielenie opiekuna tematu oraz obserwowanie efektów pracy. Całość pokazana jest na kole Deminga, poprzez zakreskowanie trwającego obecnie etapu, czyli planowania, wdrażania, sprawdzenia czy doskonalenia, poprawy.

Zarządzanie parkiem maszynowymPan Krzysztof Knapik, Maintenance & Engineering Manager w Firmie Cooper Standard CSF Poland, przedstawił natomiast nieco wyboistą drogę do rozwoju działu utrzymania ruchu. Jako pracownik z ogromnym doświadczeniem w przemyśle opowiadał o wcześniejszym podejściu do awarii w organizacji. Popularną wcześniej przyczyną większości awarii był błąd człowieka i na niego zwalano znaczną część winy. Obecnie stawia się na współpracę, na edukację operatorów, by samodzielnie mogli dbać o maszyny, na których pracują i mogli usuwać proste usterki. Wystąpienie Pana Krzysztofa Knapika potwierdziło, że małe i średnie firmy, będące bez wsparcia zagranicznych central, są w stanie wypracować własny system zarządzania parkiem maszynowym oraz motywowania pracowników do współpracy. Najważniejsze jest zero wypadków w miejscu pracy i partnerskie podejście w relacjach ze współpracownikami.

Ostatnim z wystąpień z cyklu „Praktycy dla praktyków” był case study Pana Romualda Kubiczka, Support Managera z Firmy ArcelorMittal Poland. Był to świetny przykład praktyki wdrożenia WCM w przedsiębiorstwie hutniczym, co stereotypowo uchodziło za niezwykle trudne do wykonania. ArcelorMittal od początku wdrożenia korzystał ze wsparcia KAIZEN Institute Polska. Współpraca rozpoczęła się w lutym 2006 roku i do dziś wspólnie osiągnięto wiele sukcesów, głównie za sprawą skutecznego użycia wielu sprawdzonych narzędzi, między innymi benchmarkingu oraz Kobetsu Kaizen. Największym z nich według Pana Romulada Kubiczka jest zaangażowanie pracowników w Kaizen oraz poprawa bezpieczeństwa dzięki spotkaniom „Minutki dla bezpieczeństwa”.

wystapienie-lech-bukowskiPóźnym już popołudniem przyszedł czas na wykład Prof. dr hab. inż. Lecha Bukowskiego, Dziekana Wydziału Zarządzania Akademii Górniczo- Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Jego tematem było Quality Centered Maintenance (QCM), czyli nowa koncepcja zarządzania procesami utrzymania ruchu. Pan Profesor swój wykład rozpoczął od przywołania głównych pojęć, od nakreślenia ich istoty oraz zaprezentowania podziału między parametrami składającymi się na postrzeganie jakości. Ciekawym podsumowaniem wystąpienia było stwierdzenie, iż celowe wydają się działania w kierunku opracowania Total Quality Maintenance- nowej metody kompleksowego utrzymania ruchu zorientowanego na osiąganie wymaganego poziomu jakości wyrobów (QCM), niezawodności maszyn i urządzeń (RCM) oraz produktywności procesów realizacji (TPM).

Ostatni wykład należał do Pana Dariusza Kacperczyka z Firmy EQ System, który przedstawił temat „Asprova APS. TPM a harmonogramowanie produkcji.” Mieliśmy okazję poznać jeden z systemów zarządzania produkcją, uzupełniony o nieczęsty w systemach tego typu aspekt utrzymania ruchu i związanej z tym awaryjności urządzeń.

koktailDzień pierwszy VIII Międzynarodowego Kongresu Gemba Kaizen zakończono uroczyście koktailem w restauracji Piwnica Świdnicka, znajdującej się na wrocławskim rynku. Restauracja ta uznawana jest za najstarszą restaurację w Europie, działającą od 1273 roku. Serwuje własne piwo i rozpieszcza swoich klientów staropolskimi przysmakami. Pobyt w tak pięknym miejscu i w tak doborowym towarzystwie był niewątpliwie atrakcją wieczoru.

Drugi dzień Kongresu oznaczał dla uczestników Gemba Walk, a więc wizytę w jednej z zaprzyjaźnionych Firm, mogących i chcących pochwalić się stosowaniem zaawansowanych narzędzi doskonalenia jakości. Oferta Kongresu obejmowała wizytę w jednej z następujących Firm: Fiat Auto Poland, Kraft Foods Polska, General Electric, Whirlpool Polska, Leoni Kabel Polska, Takata Petri Polska, Velux Polska, Electrolux Polska, Mahle Polska lub Delfo Polska. Każdy mógł znaleźć coś dla siebie, na przykład  branża spożywcza czy automotive, produkcja stolarki okiennej czy sprzętu AGD. Akurat miałam przyjemność odwiedzić Firmę Whirlpool Polska i przyjrzeć się produkcji kuchenek i piekarników. Organizacja produkcji zrobiła na mnie i na pozostałych kilkunastu uczestnikach Gemba Walk w Firmie Whirpool Polska ogromne wrażenie. W tym miejscu chciałabym podziękować kierownictwu wszystkich Firm oferujących wizytę na terenie ich zakładów, to ogromne wyzwanie, jak również oznaka pewności i skuteczności zarządzania.

Słowa uznania należą się także organizatorom Kongresu, KAIZEN Institute Polska i PROFES. Jako inżynier jakości nie jestem w stanie wskazać żadnego słabego punktu przygotowania i przeprowadzenia Kongresu. Wszystko dopięte było na ostatni guzik, przeprowadzone z wdziękiem i elegancją. Szczególne słowa uznania kieruję do Pana Mariusza Bryke, Country Managera KAIZEN Institute Polska, który w niezwykle interesujący sposób zapowiadał kolejnych Prelegentów, wykazując się przy tym dużą wiedzą na temat historii i osiągnięć Firm, które reprezentują.