Diagram relacji to kolejne kreatywne narzędzie, które jest wykorzystywane w zarządzaniu jakością.

Znany również jako drzewo relacji, diagram zależności lub wykres współzależności przyczyn, przedstawia wpływ czynników na końcowy wynik procesu. Najczęściej wykorzystuje się go do graficznej prezentacji przyczyn (i ich wzajemnych powiązań) omawianego problemu. Diagram relacji ma podobne zastosowanie do diagramu Ishikawy, z tą różnicą, że definiuje, oprócz powiązań przyczyna-skutek, także przyczyna-przyczyna. Nie segreguje czynników w kategorie, a wszystkie elementy diagramu, mimo iż nazywane są przyczynami, mogą występować zarówno w roli przyczyn, jak i ich skutków.

W jakim celu stosujemy diagram relacji?

  • w przypadku złożonych problemów, aby ustalić ciąg przyczynowo-skutkowy,
  • aby rozpoznać najistotniejsze czynniki (poprzez określenie liczby powiązań),
  • aby określić naturę czynnika, czy jest przyczyną czy skutkiem.

Jakie mamy typy drzew relacji?

  • prosty,
Diagram relacji

Rys. 1. Schemat prostego diagramu relacji

 

  • scentralizowany,
Schemat scentralizowanego diagramu relacji

Rys. 2. Schemat scentralizowanego diagramu relacji

Jak wykonać prawidłowy diagram?

Zajmiemy się diagramem scentralizowanym, skupiającym się na znalezieniu przyczyn omawianego problemu.

1. Zidentyfikuj problem. Będzie on centralnym węzłem diagramu.
Tym razem pod lupę weźmiemy stołówkę i przyczyny niezadowolenia klientów.

2.Wyszczególnij wszystkie czynniki, jakie mogły wpłynąć na końcowy efekt. Zapisz wszelkie uwagi i pomysły związane z analizowanym problemem. Możesz posłużyć się wcześniej wykonanymi analizami przy pomocy diagramu pokrewieństwa, burzy mózgów albo diagramu systematyki. Staną się one pozostałymi węzłami diagramu.

Przyczyny:

    1. zimny posiłek,
    2. zbyt słona potrawa,
    3. brak informacji o składnikach uczulających (gluten, laktoza),
    4. zbyt mała porcja,
    5. nieprzygotowana (surowa) potrawa,
    6. zbyt mały wybór,
    7. źle doprawiony posiłek,
    8. brudne stoły, talerze i sztućce,
    9. nieprofesjonalna obsługa,
    10. nieprzyjemna atmosfera.

3. Znaleźć powiązania między przyczynami, zaznaczyć je za pomocą strzałek. Kierunek strzałek jest istotny, ponieważ wskazuje kolejność zdarzeń oraz powiązanie między czynnikiem (przyczyną), a skutkiem.

Studium przypadku – diagram relacji scentralizowany

Rys. 4. Studium przypadku – diagram relacji scentralizowany

4. Przydzielić liczbę punktów według skali 1-3-9 w celu określenia siły oddziaływania (powiązanie słabe/średnie/znaczące). Umieścić uzyskane dane w tabeli.

Tam, gdzie powiązania nie występują, siłę określamy jako 0. Aby tabela była przejrzysta, możemy pominąć jego wpisywanie.

Określenie wagi czynników w diagramie zależności

Tabela 1. Określenie wagi czynników w diagramie zależności

5. Wskazać najważniejsze przyczyny (uszeregować malejąco). Stanowią one punkt wyjścia do dalszych analiz. Duża liczba punktów oznacza czynnik, który należy usunąć jako pierwszy, chcąc się pozbyć problemu.

Istotność czynników w kolejności malejącej

Tabela 2. Istotność czynników w kolejności malejącej

 

Etap 4 i 5 można pominąć i wskazać najważniejsze przyczyny poprzez ich wizualną identyfikację na podstawie liczby powiązań, czyli elementów, do których wskazana jest największa liczba strzałek.

Diagram relacji jest bardzo przydatnym narzędziem i często używanym w firmach. Z tym wyjątkiem, że analizowane problemy są trochę poważniejsze niż nieudana wizyta w stołówce.