Ocena efektywności szkoleń bywa dość problematycznym tematem w systemie jakości. Szczególnie doskwiera przy audytach. Jak sprawdzić i ocenić efektywność szkoleń?

Jest kilka sposobów. Metoda pomiaru i oceny efektywności szkolenia zależy głównie od celu szkolenia, a właściwie od tego, co podczas niego ma być doskonalone. Przedmiotem pracy trenera na szkoleniu może być:

  • nabycie nowej wiedzy przez uczestników,
  • nabycie lub doskonalenie konkretnych umiejętności,
  • kształtowanie u uczestników odpowiednich postaw, związanych ze strategią organizacji.

Oczywiście szkolenie może oznaczać trening w różnych konfiguracjach powyższych obszarów, także we wszystkich razem, a więc wiedzy, umiejętności i postawy. Takie szkolenia są najbardziej skuteczne.

W każdym przypadku, aby zmierzyć efektywność szkolenia, należy przeprowadzić analizę stanu czy potrzeb przed szkoleniem oraz po nim.

[info]Koncepcja Donalda Kirkpatricka zakłada, że szkolenia powinny być oceniane na czterech poziomach:

  • poziom reakcji,
  • poziom wiedzy/uczenia się,
  • poziom zmian/zachowania,
  • poziom efektów organizacji.

[/info]

Zacznijmy od poziomu wiedzy i uczenia się, który sprawdza się najłatwiej i właściwie wyniki są najpewniejsze. Przypomnij sobie z czasów szkolnych egzaminy, testy i inne metody sprawdzenia wiedzy. Aby stwierdzić „wielkość” zdobytej wiedzy, czyli zmierzyć efektywność szkolenia, w praktyce ten sam test można dać uczestnikom do rozwiązania przed szkoleniem i po nim. Różnica będzie stanowić „wielkość” nabytej wiedzy.
[example]Przykład
Szkolenie dla audytorów wewnętrznych z wymagań normy ISO 9001.

Ocena efektywności szkoleńTest – pytanie 1 (otwarte)
Ile procedur jest wymaganych przez normę ISO 9001?
Porównanie odpowiedzi przed szkoleniem i po nim pozwoli na stwierdzenie, czy wiedza została nabyta, czy nie, a także czy uczestnicy mieli ją przed szkoleniem.[/example]

Tak samo można potraktować poziom zmiany i zachowań, kolejny, na którym można ocenić efekty szkolenia. W skrócie chodzi o stwierdzenie pozytywnego wpływu szkolenia na zachowanie uczestnika. W tym przypadku przydatny będzie kwestionariusz, wypełniany przez każdego uczestnika z osobna w ramach samooceny lub przez osobę współpracującą z nim w czasie szkolenia.

[example]Przykład
Szkolenie dla kierownictwa z prowadzenia spotkań biznesowych *proszę zaznaczyć odpowiedź

Samoocena – kiedy organizujesz spotkanie służbowe, jak często wysyłasz uczestnikom agendę przed spotkaniem?
Zawsze/często/rzadko/nigdy*

Obserwacja współpracownika – jak często osoba x wysyła uczestnikom agendę przed spotkaniem, którego jest organizatorem?
Zawsze/często/rzadko/nigdy*[/example]

Najtrudniej jest sprawdzić, w jakim stopniu szkolenie wpłynęło na poziom efektów organizacji. W tym przypadku również pomocne mogą się okazać kwestionariusze. Na tym etapie chodzi o ocenę realizacji planów biznesowych szkolenia, czyli tego, co konkretnie firma ma zyskać dzięki danemu szkoleniu.

[example]Przykład
Firma zainwestowała w szkolenie dla sprzedawców z zakresu prowadzenia z klientem skutecznych rozmów telefonicznych, które mają na celu sprzedaż produktów. Przed szkoleniem firma przeanalizowała wyniki sprzedaży poszczególnych sprzedawców. Po szkoleniu po określonym czasie uzupełniono dane o kolejne okresy rozliczeniowe. Dane przeanalizowano pod kątem wzrostu sprzedaży.[/example]

Ten przykład jest oczywiście dużym uproszczeniem, chodzi o koncepcję oceny.

Ostatni poziom – poziom reakcji – który powinien być omówiony jako pierwszy, odnosi się do ogólnego zadowolenia uczestnika ze szkolenia, bezpośrednio po jego zakończeniu. Zazwyczaj taka ocena jest możliwa dzięki ankiecie, w której padają pytania o zadowolenie ze sposobu prowadzenia zajęć, formy materiałów, przygotowania trenera, obsługi organizacyjnej szkolenia itp. Złośliwi nazywają to „ankietą uśmiechu”.

Najbardziej rzetelna ocena efektywności szkolenia to ocena wszystkich czterech etapów. Wtedy zarówno firma (klient), jak i trener uzyskują pełną informację zwrotną i wskazówki dotyczące dalszego działania.

Literatura: materiały ODiTK, kurs „ODiTK kuźnią trenerów przyszłości”, 2012.